Cumhuriyet Halk Partisi, İYİ Parti, DEVA Partisi, Gelecek Partisi, Saadet Partisi ve Demokrat Parti’den oluşan Millet İttifakı, Ortak Politikalar Mutabakat Metni’ni duyurdu. Dokuz bölümden oluşan metinde kültür politikalarına ‘Sektörel Politikalar’ bölümünde yer verildi.
Kültür başlığında ilk sırada sanatsal ifade özgürlüğüne değiniliyor: “5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununu ve ilgili ikincil mevzuatı başta sanatsal ifade özgürlüğünün önündeki engelleri kaldıracak bir anlayışla gözden geçireceğiz.”
Ardından anadilinden söz edilerek, “İlgili kanun ve yönetmeliklerde anadilinde kültürel ve sanatsal üretimin önünde engel oluşturan maddeleri muğlak ifadelerden arındıracak ve istismara açık olmayacak biçimde düzenleyeceğiz” denilmesi dikkat çekti.
Ortak Politikalar Mutabakat Metni’nde bütçeden kültür ve sanata ayrılan kaynakların artırılması; kamu tarafından sağlanan desteklerin fırsat eşitliğini gözeten, objektif kriterlere dayalı, tarafsız kurullarca ve şeffaf bir biçimde verilmesi vaat edildi.
Ayrıca, devlet kurumlarında çalışanların kadro ile özlük haklarının, bağımsız çalışan sanatçıların sosyal güvenlik ve emeklilik haklarının sağlanması vaat edildi. Sanatçı gelirleri ve kültür endüstrisi üzerindeki vergi yükünün hafifletilmesi, e-kitapta verginin sıfırlanması metinde yer buldu. Kültürel mirasın korunması ve müzelerle ilgili düzenlemeler de ele alındı.
Dokuz ana bölüm, 75 başlıktan oluşan Ortak Politikalar Mutabakat Metni’nde ‘Kültür’ başlığı altında sıralanan vaatler şöyle:
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununu ve ilgili ikincil mevzuatı başta sanatsal ifade özgürlüğünün önündeki engelleri kaldıracak bir anlayışla gözden geçireceğiz.
İlgili kanun ve yönetmeliklerde anadilinde kültürel ve sanatsal üretimin önünde engel oluşturan maddeleri muğlak ifadelerden arındıracak ve istismara açık olmayacak biçimde düzenleyeceğiz.
Ulusal ve yerel kültür şuralarını düzenli aralıklarla toplayacak, kültür politikalarını tüm paydaşların katkı ve katılımlarıyla oluşturacağız.
Ülkemizde üretilen kültür ve sanat ürünlerini dijitalleştirerek bir veri bankasında muhafaza edilmesini sağlayacak, Türkiye Kültür Envanteri veri tabanını oluşturacağız.
Her yıl bir “Türkiye Kültür Şehri” seçeceğiz.
Vakıflar Genel Müdürlüğü, Anıtlar Yüksek Kurulu ve Koruma Bölge Kurullarını gerçek anlamda özerk hale getireceğiz.
Ülke genelinde Kültür Bakanlığı Alan Başkanlıklarının sayısını artıracak, yetkilerini uluslararası normlar (UNESCO ve ICOMOS) çerçevesinde düzenleyecek, personel yapısını donanımlı hale getireceğiz.
Alan Yönetim Başkanlıkları bünyesinde “kültürel, tarihi ve doğal peyzaj koruma kurulu” yapılanmasını oluşturacağız.
Kültürel Mirası Koruma Enstitüsü kuracağız.
Kültür ve sanat elçileri programı başlatacağız.
Kültür ve sanat faaliyetlerinde yerel yönetimlerin etkisini artıracak ve yerel yönetimler ile kültür ve sanat alanında çalışma yürüten sivil toplum kuruluşlarının daha etkin ve aktif bir rol almasını sağlayacağız.
Bütçeden kültür ve sanata ayrılan kaynakları artıracak, özel kesimin bu alana daha fazla destek olmasını teşvik edeceğiz.
Bağımsız çalışan sanatçıların sosyal güvenlik ve emeklilik haklarıyla ilgili yaşanan sorunları gidereceğiz.
Devlet Tiyatroları, Opera ve Bale ve diğer sanat kurumlarımızın kadro ve diğer özlük hakkı sorunlarını çözeceğiz.
Kültür endüstrileri içinde yer alan, mesleki tanım ve statüleri hala belirsiz olan mesleklerin NACE kodlarının ivedilikle oluşturulmasını sağlayacağız.
Müzik meslek birlikleriyle ülke sathında kampanyalar düzenleyerek müzik emekçilerinin ve eserlerinin kayıt altına alınmasını sağlayacağız.
İl Kültür Müdürlükleri bünyesinde müzisyenlerimizin eserlerini ücretsiz şekilde kayıt altına almalarını sağlayacak ‘ses kayıt stüdyoları’ kuracağız.
Yerel ve özgün kültürel faaliyetlerin gerçekleştirileceği kültür evlerinin kurulması ve yaygınlaşmasını destekleyeceğiz.
Sanatçıların bir araya geleceği, konaklama, sağlık ve bakım hizmetlerinin verileceği Sanatçı Dayanışma Merkezleri kuracağız.
Kültür ve sanat alanında kamu tarafından sağlanan desteklerin fırsat eşitliğini gözeten, önceden ilan edilmiş objektif kriterlere dayalı, tarafsız kurullarca değerlendirilen bir çerçevede ve şeffaf bir biçimde verecek, desteklerin yerinde kullanımını titizlikle takip edeceğiz.
Özel kopyalama harcını meslek birlikleri aracılığı ile hak sahiplerine dağıtacağız.
Sanatçı gelirleri üzerindeki vergi yükünü hafifleteceğiz.
Gençlere kültür ve sanat aktivitelerinden 25 yaşına kadar ücretsiz yararlanabilmeleri için kültür kartı vereceğiz.
E-kitap’ta KDV’yi sıfırlayacağız.
Kültür endüstrilerindeki vergi yükünü azaltacağız.
Meslek birliklerinin altyapılarının güçlendirilmesine yönelik destek mekanizmaları oluşturacağız.
Folklorik sanatçıların teşvik edilmesi için özel destek mekanizmalarını hayata geçireceğiz.
Üniversite öğrenci sanat topluluklarını destekleyeceğiz.
Yerel ve geleneksel el sanatlarımızı üreten sanatçılarımıza ve bu sanatları öğrenmek isteyen gençlere destek sağlayacağız.
5225 Sayılı Kültür Yatırımlarını ve Girişimlerini Teşvik Kanununu günün ihtiyaçlarına göre yenileyeceğiz.
Kültür endüstrilerinin dijitalleşmesine destek verecek ve sanatçıların dijital alt yapı ve donanıma erişimini kolaylaştıracağız.
Kültür endüstrilerine gelişme ve rekabet şansı sağlayacak özel hızlandırma programları ve kümelenme imkanları oluşturacağız.
Kültür ve sanata yapılacak yatırımlarda estetik ve verimlilik ölçütlerini değerlendireceğiz.
Yayıncılık, müzik, folklor, film sektörleri, festivaller ve müzikalleri destekleyerek istihdam, milli gelire katkı ve ihracat imkânları sağlayacağız.
Sanatçının telif haklarını koruyacak; ihlalden ve korsandan korunması için her türlü tedbiri alacağız.
5846 sayılı telif yasasına açık bir hüküm olarak ‘eser sahibinin telif sözleşmesini iki yıl içinde yeniden düzenleme hakkı saklıdır’ ibaresini ekleyeceğiz.
5646 Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü İcralar ve Fonogramlar Andlaşmasına Katılmamızın Uygun Bulunduğu Hakkında Kanunu Avrupa Birliği mevzuat ve direktiflerine uyumlu hale getireceğiz.
Telif anlaşmalarının yapıldığı uluslararası kitap fuarlarına bakanlık bünyesindeki uzmanlardan ve yayıncılardan oluşturulacak özel bir kurulun hazırlığı ile katılım sağlayacağız.
Sesli kitap ve e-kitap ile internet ortamından yeni ve ikinci el kitapların satışına yönelik düzenleme yapacak, eser sahiplerinin hak kaybına neden olan veya olabilecek istismar alanlarına yönelik önlem alacağız.
Tarihi ve kültürel potansiyeli yüksek olan illerimizde en az bir adet büyük ve modern bir müze yapacağız.
Her ilde bir şehir müzesi açacağız.
Müzeler Adası Programını başlatacağız.
Özel sektörün müze yapımı ve işletmeciliğini teşvik edeceğiz.
Müzelerimizde engelsiz sergileme ve eğitim merkezleri kuracağız
Türkiye Dijital Miras Müzesini Oluşturacağız.
Geleneksel müzecilik anlayışını uluslararası standartlar doğrultusunda geliştirerek tematik müzelerin yaygınlaşmasını sağlayacağız.
Çağdaş sanat müzelerini fonksiyonlarını zenginleştirerek ülke genelinde yaygınlaştıracağız.
Kültür hayatımıza iz bırakmış sanatçı, düşünür ve edebiyatçılarımızın yaşadığı mekanların müze haline getirilerek kültür turizmine kazandırılmasını sağlayacağız.
Öncelikle mevcut ve depolardaki sonrasında ise toprak altındaki değerlerimizin gün yüzüne çıkarılarak sergilenmesini ve turizm amaçlı değerlendirilmesini sağlayacak şekilde müze sayılarını artıracağız.
Tarihi ve kültürel değerlerimizin korunarak geleceğe aktarılmasını sağlayacak nitelikte iklimlendirme, ısı, ışık gibi bilimsel tekniklerin kullanılmasını sağlayacağız.
Tarihi ve kültürel miras alanlarının mutlaka yöresel rehber eşliğinde ziyaret edilmesini ve bu sayede ziyaretçilerin doğru bilgilendirilmelerini sağlayacağız.
Kültürel varlıklar ile müzelerin sanal ortamda gezilebilmesini sağlayacağız.
Ören yerlerinin teknik altyapı ve tesis özelliklerini arttıracağız.
Tarihi ve kültürel değerlerin bulunduğu alanlara ulaşım ve trafik düzenlemelerini yapacak, gerekli işaretleme ve bilgilendirme levhalarını alana zarar vermeyecek şekilde gelişen teknolojiden de faydalanarak yerleştireceğiz.
İzinsiz kazı ve kültür varlığı tahribine ilişkin yaptırımları arttıracağız.
Kültür merkezlerinde veya bu amaç doğrultusunda kullanılacak olan mekanlarda sanatçıların ve toplulukların eser hazırlamasına ve sergilemesine imkan sağlayacağız.
Daha önceki dönemlerde yaşamış olan veya halen hayatta olan insan hazinelerinin tespit edilip tanıtılmasına imkan sağlayacak şekilde kültür merkezlerinde mekanlar oluşturacağız.
UNESCO’nun dünya kültür mirası listesine aldığı, yaşayan insan hazinelerine dahil ettiği, namlarına anma yılları ilan ettiği değerlerimizin uluslararası resmi ve özel platformlarda tanınmalarını sağlayacak ‘Anadolunun Değerleri’ projeleri hayata geçireceğiz.
UNESCO’nun “Tehlike Altındaki Diller Atlası” verilerine göre yok olma tehlikesi ile karşı karşıya bulunan dillerin korunması ve bu dillerde kültürel ve sanatsal üretimin sağlanması için gerekli adımları atacağız.
Aktif ve yoğun olarak kullanılan anıtsal kültürel mirasımızın etkin korunmasına yönelik önlemleri arttıracağız.
Kültür varlıklarının kaçakçılığının önlenmesine yönelik ilgili kurumlar bünyesinde uzmanlaşmış personel ve birimler oluşturacağız.
Yurtdışına kaçırılmış tarihi eserlerimizin iadesi hususunda etkin bir mücadele yürüteceğiz.
Kentsel siluet ve dokuyu korumak adına koruma amaçlı imar planlarında tampon bölgeler oluşturacak ve Tarihi Kentsel Peyzaja ilişkin yasal ve yönetsel çerçeveyi güçlendireceğiz.
Kütüphane yasasını çıkaracağız.
Kütüphaneleri sadece kitapların depolandığı alan niteliğinden çıkaracak, yaşayan mekanlar haline getireceğiz.
7/24 Kütüphaneleri teknolojik altyapı destekleri ile yaygınlaştıracağız.
Halk kütüphaneleri yayın seçme yönetmeliğinde değişikliğe gidecek, Halk Kütüphaneleri yayın inceleme komisyonu ve yayın seçme kurulunu yeniden yapılandıracağız.
Araştırmacıların kullanımını artırmak için ülkemiz kütüphanelerinin dünya kütüphanelerine çevrimiçi erişim seviyesini artıracağız.
Her okulda temel eserleri içeren kütüphane kuracak, söz konusu kütüphanelerden yaz aylarında bölge sakinlerinin de istifade etmesini sağlayacağız.
Ulusal Sinema Enstitüsünü kuracağız.
Sinema sektörünün gelişimi için meslek liselerinde sinema bölümleri kuracağız.
Gezici Sahne projesini başlatacağız.
Özel tiyatroları destekleyeceğiz.
Türkiye’yi Asya, Avrupa ve Ortadoğulu sanatçıların buluşma noktası haline getirecek ve evrensel bir sanat üssü yapacağız.
Türkiye’yi festival yasaklarıyla değil festival teşvikleriyle gündeme gelen bir ülke hüviyetine kavuşturacağız.
Dünya sanatçılarını, yazar ve şairlerini Türk sanatçı, yazar ve şairleriyle buluşturan sanat köyleri kuracağız.
Mülki İdare Amirlerinin, konser, festival, etkinlik, fuar gibi kitlesel katılımlı faaliyetler için önceden hazırlanmış yönetmeliğin çerçevesi dışında hiçbir şekilde kısıtlayıcı ve yasaklayıcı bir tasarrufta bulunamamasını sağlayacağız.
Bölgelerin kimliklerine ve karakterlerine uygun festivallerin gelenekselleşmesini ve gelenekselleşmiş festivallerin de sürdürülebilirliğini sağlayacağız.
Yerel yönetimlerce özellikle bütçe ve kadro kaynaklı sorunlar nedeniyle akamete uğratılan festivalleri geçici ya da süresiz şekilde bakanlık bünyesine devredeceğiz.
Başka ülkelerdeki gençler ile Türk gençlerini buluşturacak, uluslararası üne sahip sanatçı ve müzik grupları için konser ve festivalleri destekleyeceğiz.
Sanatçıların ve eserlerinin hem ülke sınırları içerisinde hem de uygun görülenlerin ülke sınırları dışında sergilenmesi ve tanıtılması için devlet destekli programlar oluşturacağız.
Yazar veya araştırmacılara ait telif eserlerin yabancı ülkelerde yayınlanmasını temin amacıyla eser sahiplerine çeviri ve editoryal masraflar konusunda destek olacak, ‘tercüme faaliyetlerinde eşitlikçi yaklaşım’dan taviz vermeyeceğiz.
Film, telif eserler, görsel sanatlar ve spor gibi kültür ve sanat ürünleri aracılığıyla millî değerlerimizin diğer ülkelere tanıtılması yönünde daha somut adımlar atacağız.
TRT yayınlarında kültürün hak ettiği yeri almasını sağlayacak, diğer dillerde yapılan yayınların uluslararası etkisini artıracağız.
Uluslararası kültür, müzik ve sanat organizasyonlarına katılımı artıracağız.
Kültürel Diplomasi adı altında lisansüstü programları açacağız.
Değişim ve burs programlarına ayrılan bütçeyi artıracağız.
Kültür ve sanat eğitimini ilkokuldan yükseköğrenime örgün ve yaygın biçimlerde yeniden planlayacağız.
Kültüre ve sanata ayrılan ders içerikleri, ders saati ve ders etkinliklerinde gerekli güncellemeleri yapacağız.
Sanatta üstün yetenekli çocuklarımızın ulusal ve uluslararası eğitimlerini ve yetenek geliştirmelerini devlet olarak destekleyeceğiz.
Harika Çocuk Yasasını güncelleyerek yeniden işlerlik kazandıracağız.
Okulların sosyal ve kültürel etkinlikler için gerekli malzemeleri satın almalarını destekleyeceğiz.
Plato Kentler programını başlatacağız.
Engelsiz Sanat Portalı kuracağız.
Sahaflara özgün niteliklerini koruyacak şekilde yaşamalarını sağlayacak destekleri vereceğiz.
Yazılı ve süreli yayınların dağıtımındaki tekelci yapıyı kırıp, rekabeti yeniden inşa ederek kültürel çeşitliliği canlandıracağız.
Sanat eserlerine saldırı ve sanatçıya yönelik şiddeti önleyecek tedbirleri alacak, söz konusu suçlarda iyi hal ve infaz indirimi uygulanmamasını sağlayacak düzenlemeleri yapacağız.
Sanatlarını sokakta icra eden sanatçılarımıza sanatlarını özgürce icra edebilecekleri ortam sağlayacak, yerel yönetimler ile iş birliği içinde özel icra alanları oluşturacağız.
Yemek kültürümüzün bölgelere göre kayda geçirilmesinin sağlayarak yok olmasının önüne geçeceğiz.