‘Cemevi ‘cümbüşevi’ diyen kafa!’
Özgür Özel (Manisa, CHP) – Yıllar önce bugünkü Cumhurbaşkanı “Cemevi cümbüşevi” demişken ve bu dil yarası yüreklerdeki kanattığı yara apaçık duruyorken seçimlere aylar kala Alevileri temsil eden geniş kitlelerin temsilcileri yerine bir grup seçilmiş kişiyle güya görüşmeler yapıp ondan sonra tüm Alevi camiasına, inanç grubuna torba yasa dayatmasını kabul etmiyorlar, biz de kabul etmiyoruz. “Alevilik torbaya sığmaz.” diyorlar, aynı görüşü koruyoruz ve sanki kültürel bir etkinlik yapıyorlarmış gibi Kültür Bakanlığına bağlanacak, Kültür bütçesinden verilecek paralara değil, Alevilerin kendi inançlarının diğer inançlar gibi, kendi mezheplerinin diğer mezhepler gibi eşit ve adil şekilde devlet tarafından tanınmasına ihtiyaçları var. Geçmişte “Cemevi, cümbüşevi.” diyen kafa “cümbüşevi”ni tabii ki Kültür Bakanlığına bağlar. Oysa cemevi bir ibadethanedir.
Meral Danış Beştaş (Adana, HDP) – Alevilik sorunu bugünün sorunu değil, yüzyıllardır bu sorun var. Osmanlı döneminden başlayarak… O tarihî arka plana girmeyeyim. Ama Adalet ve Kalkınma Partisi bütün meselelerde olduğu gibi, burada da Alevilerin bu kadar yıllık mücadelelerini, direnişlerini, taleplerini görünmez kılmaya çalışıyor. Bu yasa teklifiyle aslında Alevilere “Sizi bir inanç olarak tanımıyoruz, sizi tanımıyoruz ve sizin taleplerinizi de kabul etmiyoruz.” diyor ama buna karşın hem Türkiye’de hem dünyanın her yerinde Alevi yurttaşlar bu mücadeleyi devam ettirecek ve inançlarını da istedikleri gibi yaşayacaklar. Ama bu teklif, Anayasa’da “kanun önünde eşitlik” prensibi olmak üzere kesinlikle -2 ve 10 başta olmak üzere- din ve vicdan özgürlüğüne aykırıdır.
Mustafa Kalaycı (Konya, MHP) – Sayın Cumhurbaşkanımız, geçtiğimiz ay, 4 cemevinin açılışı, 7 cemevinin de temel atma töreni vesilesiyle yaptığı konuşmada Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde Alevi Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı kurulacağını, cemevi hizmetlerinden eğitim faaliyetlerine kadar tüm çalışmaların bu kurumsal yapı altında kamu güvencesi desteği ve denetimiyle yürütüleceğini, cemevlerinin aydınlatma, içme ve kullanma suyu, yapım, onarım, bakım giderlerinin karşılanması ve imar planlarındaki yeriyle ilgili tüm sorunların çözüleceğini, cemevlerinde erkân hizmetlerini yürütmekte olan Alevi Bektaşi inanç önderlerinden talep edenlere kadro verileceğini açıklamıştır. Alevi Bektaşi kardeşlerimizin haklarının önemli bir kısmının verilmesiyle ilgili alınan kararlar millî birlik ve beraberliğimize muazzam bir katkıdır.
Yılmaz Tunç (Bartın, Ak Parti) – Değerli milletvekilleri, teklifle, cemevleriyle ilgili önemli düzenlemeleri hayata geçiriyoruz. Ülkemizdeki 85 milyon insanımızın her bir ferdî devletimizin birinci sınıf vatandaşıdır. Her bir insanımızın inanç ve ibadetlerinden eğitim ve çalışma hakkına kadar tüm temel hak ve özgürlüklerden yararlanabileceği bir Türkiye’nin inşası için çalıştık ve çalışma devam ediyoruz. Anadolu’daki bin yıllık varlığımızı hazmedemeyenlerin, milletimiz arasında ayrılık tohumları ekmelerine fırsat vermedik, bundan sonra da vermememiz gerekiyor. Türkiye Yüzyılı vizyonuyla cumhuriyetimizin kazanımlarının üzerine hep birlikte yenilerini koymamız gerekiyor.
Emine Gülizar Emecan (İstanbul, CHP) – Getirdiğiniz düzenleme çok seçim kokuyor arkadaşlar. Yirmi yıldır aklınız neredeydi, siz neredeydiniz? Yirmi yıldır iktidarsınız ama seçime çeyrek kala hem de bir torbanın içine sıkıştırarak Alevi vatandaşlarımızla ilgili düzenlemeleri getirdiniz. Taraflara sormadan hazırladınız ve siz kabul etmeseniz de Anayasa’ya aykırılıklar içeriyor bu düzenleme. Bugün Alevi vatandaşlarımız seslerini duyurmak için Meclisin önüne geldiler, toplandılar ve sizlere gerçek taleplerini anlatmak istediler ama samimi olmadığınız için onlara bu hakkı da tanımadınız, onlara bunu bile çok gördünüz; polis müdahalesiyle cevap verdiniz. Anayasal bir hak olan gösteri ve ifade özgürlüğünü yeni otokratik tek adam sistemiyle rafa kaldırdınız ve kitleler kendileriyle ilgili sorunlarını artık sizlere ifade edemiyorlar.
‘İktidarın, devletin Alevisi olmayacağız!’
Ali Kenanoğlu (İstanbul, HDP) – Kararname, Aleviliğe yeni bir elbise biçme kararnamesidir ve şunu bilin ki biz sizin biçtiğiniz elbiselere sığmayız. Bu tutumunuzdan vazgeçin. Şimdi, bu yasa teklifi, bu görüşmüş olduğumuz yasa teklifi mahkeme kararlarıyla elde edilmiş ibadethane statüsünü, cemevlerinin elde ettiği ibadethane statüsünü geriye indiren ve cemevlerini kültürel bir yapıya, bir turizm tesisine dönüştüren yasa teklifidir, yasa teklifinin kendisi budur. Alevilik meselesi, torba yasa çerçevesi içerisinde değerlendirilecek basit bir mesele değildir. Alevilik sorunu, bu ülkenin temel sorunlarından bir tanesidir. Bu yasa tümüyle Alevi kurumlarının ve Alevi toplumunun gelecek yüz yılını ele alacak bir yasadır ve biz bu yasayı sadece bir seçim yatırımı olarak da görmüyoruz. İllaki seçimlerde kullanacaksınız ama bir bütün olarak Diyanet İşleri Başkanlığıyla nasıl Sünni İslam toplumunu zapturapt altına aldıysanız, işte bu yasayla da Aleviliği zapturapt alıyorsunuz.
Barış Atay Mengüllüoğlu (Hatay, TİP) – Alevi yurttaşların sorunlarını yirmi yıl sonra bile ayrı başlıkta görüşemiyorsunuz, bari bu yasa teklifinin görüşüldüğü günlerde “Polise saldırmayalım.” diyemiyorsunuz, içinizden gelmiyor çünkü. Çünkü bunu seçimlere giderken göz boyayabileceğinizi sandığınız için yaptığınızı hepimiz biliyoruz, o kadar belli ki. Siz şimdiye kadar yirmi yıldır Alevi yurttaşların hangi sorununu çözdüğünüz de şimdi çözüyor gibi davranabiliyorsunuz? Alevilerin taleplerini çok net: Eşit yurttaşlık talepleri var. Cemevleri ibadethane olarak yasal güvence altına alınsın istiyorlar. “Zorunlu din dersleri kaldırılsın.” diyorlar. Bu tek mezhepçi Diyanet lağvedilsin istiyorlar. Alevi köylerine cami yapılmasın istiyorlar. Siz hangisini yaptınız? Sivas’ta, Çorum’da, Maraş’ta yapılan katliamların araştırılması önergesini siz reddetmediniz mi? Dersim katliamının araştırması önergesini siz reddetmediniz mi? (…)Neymiş? Kültür Bakanlığına bağlayacaklarmış. Neymiş? Aydınlatmasını, suyunu, ısıtmasını, sağlayacaklarmış. Yahu, iktidarınızla hayatlarını karartmaya çalıştığınız bir toplumun aydınlatmasını sağlasanız ne olur siz ya. Kerbelâ’da susuzluktan ölüme mahkûm edilmiş insanlara su verseniz ne olur siz? Baş eğmeyeceğiz, boyun eğmeyeceğiz, asla ama asla ne iktidarınızın ne devletin Alevisi olmayacağız, siz de bunu öyle ya da böyle öğreneceksiniz.
‘Bizim konuştuklarımız, çok doğru buluyor!’
Mustafa Elitaş (Kayseri, AK Parti) – Sayın Cumhurbaşkanımız İstanbul’da bir kültürevinde bu konuyla ilgili cemevlerinin, Alevi cemaatinin temsilcileriyle konuştular, onlarla mutabık kaldılar, arkasından bunu açıkladılar; biz de bu açıklamanın hemen arkasından kanun teklifi olarak verdik. Alevi cemaati içerisinden olan arkadaşlarımızın bir kısmı buna itiraz ediyor olabilirler ama bizim konuştuklarımız, bu kanun metninin çok doğru olduğu kanaatindeler. Sadece cemevleriyle ilgili kısımda İmar Kanunu’nda değişiklik yapıyoruz, Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nda değişiklik yapıyoruz. Onların önündeki engelleri aşmak için, cemevleri yapılmasıyla ilgili imar tadilatı yaptırabiliyoruz.
Hasan Subaşı (Antalya, İyi Parti) – 1990’lı yıllarda, Antalya Belediye Başkanlığım döneminde Alevi yurttaşların cemevi isteğini haklı bulmuş, planlama, arsa temini ve yapımı konusunda destek vermiştim. Cemevinin açılışında vakıf ve dernekler teşekkür plaketi verdiklerinde, bu konuda destek veren ilk kamu yöneticisi olduğumu öğrenmiş oldum ve şaşırmıştım. Konuşmamın devamında, Alevi yurttaşlara ayrımcılık yapıldığının kanıtı olarak da 2016 tarihli Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kararını hatırlatmıştım. Bu karar, ayrımcılık olduğunu saptayarak devleti tazminata mahkum etmiş, cemevlerinin Alevi toplumun ibadetgâhı olduğunu hükme bağlamıştır. Her ne kadar taraflı cumhurbaşkanı hükûmet sistemiyle birlikte hukuk ve anayasa sistematiğimiz hayli yıpranmış dahi olsa mevcut yasalarımızın bu hâliyle bile geçerliliği ve karara uymak gereği tartışmasız Anayasa hükmüdür. Bir toplumdaki inanç, kimlik ve kültür farklılıklarını tekleştirmeye çalışmak, resmî tanımlara göre kalıba sokmaya çalışmak o toplumun tümüne yapılan haksızlıklar sayılır.
#Ak Parti#Barış Atay Mengüllüoğlu#CHP#Emine Gülizar Emecan#HDP#Meral Danış Beştaş#MHP#Mustafa Elitaş#Mustafa Kalaycı#Özgür Özel#TBMM tutanakları